Oorverdovende stilte in CODA Museum

Coda museum,14 september 2014

De Tentoonstelling Sounds of Silence laat stilte in de hedendaagse beeldende kunst zien met werk van 15 kunstenaars uit binnen- en buitenland

Stilte is een schaars goed geworden. Geluid is overal; soms gewenst maar vaak ook ongewenst. Mensen worden dagelijks overladen met prikkels die een dwingend beroep doen op alle zintuigen. In een omgeving die bereikbaarheid en beschikbaarheid vereist, is weinig ruimte voor de ervaring van rust en stilte.

De tentoonstelling Sounds of Silence in CODA Museum geeft bezoekers de gelegenheid aan het geluid van alledag te ontsnappen en te genieten van de stilte in de hedendaagse beeldende kunst. Sounds of Silence zoomt in op de stem van de stilte waarbij ervaringen van gesublimeerde stilte, serene schoonheid en innerlijke rust elkaar afwisselen.

 

Gastcurator Wim van der Beek maakte in opdracht van CODA directeur Carin Reinders een gevarieerde tentoonstelling met werk van 15 kunstenaars uit binnen- en buitenland. Sounds of Silence openbaart wonderlijke fricties tussen de ervaring van geluid en stilte.

Zo kan een schilderij van een voorbij denderende trein of het waarnemen van een explosie die op grote afstand plaatsvindt onverwacht verstilling oproepen. De beleving van overweldigende stilte in de natuur gaat soms gepaard met (natuur)lawaai. De idylle van een waterval brengt ook de ervaring van onophoudelijk kletterend water met zich mee, terwijl de stilte in een ogenschijnlijk rustige leefomgeving plotseling ruw verstoord kan worden door een laagvliegende Boeing 737 of door luidruchtige toeristen die in een schilderij buiten beeld zijn gebleven.

De totale afwezigheid van geluid wordt doorgaans ervaren als ‘absolute stilte’. In andere gevallen zijn het juist subtiele geluiden die de stilte benadrukken. Ook de ervaring van serene schoonheid en harmonie kan de ervaring van stilte stimuleren.

De stem van de stilte is in veel gevallen synoniem voor innerlijke rust. Ervaringen van stilte dienen zich op verschillende niveaus aan. Zo is er de stilte van een leeg interieur waarin een zwijgende familie aan tafel zit zoals de aardappeleters van Vincent van Gogh dat ooit ook deden. Deze installatie van Levi van Veluw is een voorloper van drie nieuwe films die in CODA Museum in première gaan. Interieurstukken storten in slow motion in elkaar zonder geluid te veroorzaken. Op een vergelijkbare manier is het oorverdovende lawaai van een bomexplosie gefilterd uit een tekening van Raquel Maulwurf. In de tekening Colliding galaxies vertaalt zij de stilte van het universum.

In een film van Ruben Bellinkx wordt de mens letterlijk het zwijgen opgelegd. Mannen houden een massief tafelblad tussen hun kaken geklemd, waardoor spreken onmogelijk wordt. De sacrale handeling transformeert de ruimte tot een serene plek waar verrassende camerastandpunten en indringende clair obscur effecten meditatieve momenten garanderen. Bertil Nilsson en Ronald Bal sublimeren de stilte in foto’s die een ongebruikelijke verbinding tussen mens en natuur tot stand brengen. Bal verplaatst herinneringen uit ons collectieve geheugen naar een mysterieuze, bosrijke omgeving. Daar komen verhalen uit de klassieke mythologie en het bronzen beeldje van de zeemeermin uit Kopenhagen in een nieuwe context tot leven. Nilsson realiseert een symbiose tussen verschillende artistieke disciplines. Balletdansers gaan in imposante natuurlandschappen interacties aan met pigmenten die verwijzen naar de impact van schilderkunstige handelingen.

Rob Sweere, Regula Maria Müller en Tru c-Anh zoomen in op de rol en betekenis van wolkenluchten als dragers van stilte. DAANOE en Jan Ros benadrukken de stilte respectievelijk in imposante interieurfoto’s en schilderijen van een ingerichte omgeving waarin leegte en de afwezigheid van de mens synoniem zijn voor een geluidloze wereld.

Ineke van Harten, Gertjan Scholte-Albers en Sandra Kruisbrink doen hetzelfde, maar zij kiezen voor een landschappelijke context. Van Harten doet dit in abstracte schilderkunst terwijl Scholte-Albers figuratief werkt. In de tekeningen van Sandra Kruisbrink liggen fragiliteit en stilte in elkaars verlengde. Uche Okpa Iroha en Hidenori Mitsue nemen de kijker mee naar Afrikaanse en Aziatische sferen en omgevingen waarin zichtbaar wordt dat stilte in verschillende culturen anders beleefd of gevisualiseerd wordt maar tegelijk een tijdloos en universeel fenomeen is.

Sounds of Silence spoort bezoekers aan om de dagelijkse hectiek even te vergeten en los te laten. De tentoonstelling is niet alleen interessant voor liefhebbers van hedendaagse beeldende kunst maar voor iedereen die op zoek is naar onthaasting en innerlijke rust. Sounds of Silence maakt de ervaring van oorverdovende stilte op unieke wijze hoorbaar en zichtbaar.

Sounds of Silence is op 14 september geopend. Dichter en schrijver Bart Chabot verzorgde een openingslezing over stilte.

Bron: Coda Museum