Amsterdamse caféterrassen: Aanwinst of terreur voor bewoners?

ing. Henk Spierenburg, Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV, maart 2011

In dit artikel wordt op basis van een real live situatie ingegaan op de akoestische complicaties van een ‘gezellig’ terras in het centrum van Amsterdam, aan de Lindegracht.

Situering

Het terras in de in dit artikel beschouwde situatie bevindt zich op een middenstuk van een gedempte gracht binnen de grachtengordel van Amsterdam. Het terras wordt aan beide zijden door een openbare weg gescheiden van enerzijds het café en naastgelegen woningen. Aan de andere zijde van de gedempte gracht zijn eveneens woningen gelegen. Over de openbare weg aan beide zijden van het terras rijdt voornamelijk fietsverkeer en in geringe mate auto/bestemmingsverkeer. Het terras heeft een capaciteit van circa 50 zitplaatsen en bestaat uit banken met tafels. Het in dit artikel beschouwde terras is niet overdekt en het heeft geen verwarming. In de terrasvergunning is opgenomen dat er geen mensen bij het terras mogen staan, dit komt echter met regelmaat wel voor. Er zijn meerdere keren tot wel 100 terrasbezoekers (ongeveer 1/6 Leidseplein) geteld.

Akoestische situatie

Van de drukkere stadswegen ligt de dichtstbijzijnde op een afstand van ongeveer 200 m. De invloed hiervan is op basis van de Geluidbelastingkaart van Amsterdam, ter plaatse van het terras, circa 45 dB. De invloed van het dichtstbijgelegen spoor is circa 40 dB.

Het indicatief gemeten referentieniveau van het omgevinggeluid is in de volgende voor het terras relevante perioden:

A     aan het eind van de dagperiode rond 17.00 uur 45 dB(A)
B in de avondperiode 43 dB(A)
C aan het begin van de nachtperiode rond 24.00 uur     40 dB(A)

Akoestische invloed terras

De invloed van het terras op de omliggende woningen is te meten maar ook indicatief te bepalen op basis van een Lw per bezoeker van 61 dB(A). Voor piekniveaus door gillende bezoekers is het hanteren van een Lw van 110 dB(A) niet overdreven.

De geluidbelasting LAr,Lt op de gevel van de omliggende woningen bedraagt in de relevante perioden 45 tot 48 dB(A), afhankelijk van de bezetting van het terras. De piekgeluidbelasting op de gevel van de omliggende woningen bedraagt op basis van de genoemde uitgangspunten LA,max 77 dB(A).

Terrassennota Amsterdam

Door de gemeente Amsterdam is in 2008 een Terrassennota vastgesteld. In deze nota is vrij nauwkeurig aangegeven wanneer een terras kan en waar een terras aan moet voldoen. Tevens is er een hoofdstuk Geluid opgenomen. Daarin wordt vermeld dat geluidshinder wordt geregeld in het Besluit horeca-, sport- en recreatie-inrichtingen, dat is opgegaan in het huidige Activiteitenbesluit. Beoordeeld zal worden of een terras inbreuk maakt op het woon- en leefklimaat van een specifieke locatie, op grond waarvan een terrasvergunning kan worden geweigerd of beperkende maatregelen worden opgelegd.

In de nota zijn geen beoordelingscriteria voor wat betreft het stemgeluid opgenomen. Wel wordt vermeld dat een en ander afhankelijk is van de te verwachten geluidsituatie op basis van mogelijke bezoekersaantallen, akoestische omstandigheden en achtergrondgeluid.

Toetsing in relatie tot Activiteitenbesluit

Een terras valt onder de werkingssfeer van het Activiteitenbesluit. Ten aanzien van stemgeluid geldt echter volgens artikel 2.18 lid 1 onder a.: “het stemgeluid van personen op een onverwarmd en onoverdekt terrein, dat onderdeel is van de inrichting, tenzij dit terrein kan worden aangemerkt als een binnenterrein;” moet buiten beschouwing worden gelaten. In de Memorie van Toelichting staat een onderbouwing van deze regel. Door velen wordt alleen de wettekst maar niet de bijbehorende toelichting gelezen. In het navolgende zal op een aantal in de toelichting vermelde van belang zijnde aspecten worden besproken.

Zo staat er: “Bij het bepalen van het geluidsniveaus wordt buiten beschouwing gelaten het stemgeluid van personen op een onverwarmd en onoverdekt terrein, dat onderdeel is van de inrichting, tenzij dit terrein kan worden aangemerkt als een binnenterrein” en “De uitsluiting van stemgeluid afkomstig van een buitenterrein geldt feitelijk uitsluitend voor situaties waarbij het buitenterrein aan de straat of een andere openbare ruimte is gelegen. In deze gevallen mag worden aangenomen dat het van bijvoorbeeld het terras afkomstige geluid opgaat in het omgevingsgeluid.” Het uitsluiten van stemgeluid berust op de veronderstelling dat het van het terras afkomstig geluid opgaat in het omgevingsgeluid. Hoe zit dat in het onderhavige voorbeeld?

De geluidbelasting op de gevel van de woningen bedraagt 45 tot 48 dB(A). In de dagperiode is het omgevingsgeluid circa 45 dB(A). Voor deze periode kan, bij een normale bezetting, redelijkerwijs worden verondersteld dat het terrasgeluid ‘opgaat’ in het omgevingsgeluid. In de avondperiode is het omgevingsgeluid circa 43 dB(A). Bij normale bezetting van het terras tot ongeveer 50 mensen is, met een beetje goede wil, eveneens te stellen dat aan het ‘opgaat’-criterium kan worden voldaan.

Voor de nachtperiode geldt een omgevingsgeluid van circa 40 dB(A). Het geluid tengevolge van het terras wordt met 5 tot 8 dB(A) overschreden. Dit is een substantiële overschrijding. Een overschrijding die tot hinder zal leiden. Gezien de periode waarin de overschrijding plaatsvindt, het begin van de nachtperiode, en de omstandigheid namelijk veelal bij mooie zomeravonden is er sprake van reële hinder.

Maar in de toelichting van het Activiteitenbesluit staat nog meer: “Echter indien een buitenterrein omsloten is door bebouwing zal het omgevingsgeluid doorgaans veel lager zijn. Stemgeluid van het terras zal dan eerder leiden tot overlast. De beoordeling van dergelijke situaties dient overeenkomstig artikel 2.17 te geschieden.” De vraag is of de onderhavige situatie, ondanks dat het aan de openbare weg is gelegen, een buitenterrein is dat wordt omsloten door bebouwing? De woningen liggen aan beide zijden van het terras op een afstand van circa 15 m. Wat is de grens van het criterium ‘omsloten’?

Ervan uitgaande dat beoordeeld moet worden conform artikel 2.17 zal getoetst moeten worden aan 50, 45 en 40 dB(A) voor respectievelijk de dag-, avond- en nachtperiode. Voor de dag- en avondperiode zal bij normale bezetting van het terras worden voldaan, voor de nachtperiode echter niet.

Piekgeluid

In het voorgaande is uitsluitend gesproken over de langtijdgemiddelde geluidniveaus. Echter bij het type terras in onderhavig situatie treden kenmerkend hoge geluidniveaus op. Op het terras zijn banken met tafels gezet. In tegenstelling tot terrassen met bijvoorbeeld rieten stoelen trekt dit type terras een jong publiek. Een publiek dat mede door de setting zich nogal luidruchtig gedraagt waarbij, zeker na een paar consumpties, er geschreeuwd en geroepen wordt. Het gevolg hiervan is dat er piekniveaus van 77 dB(A) en meer optreden.

Een ter beoordeling van hinder van maximale geluidsniveaus te hanteren uitgangspunt is het niveau van het langtijdgemiddeld geluid plus 10 dB. Voor respectievelijk de dag-, avond- en nachtperiode zal getoetst moeten worden aan 55, 50 en 45 dB(A). De overschrijding bedraagt respectievelijk 22, 27 en 32 dB(A)! Mits gemotiveerd kan worden uitgeweken naar toetsing aan 70, 65 en 60 dB(A). Dit biedt in onderhavige situatie geen soelaas. De overschrijdingen zijn dan nog 7, 12 en 17 dB(A). Is hier sprake van hinder? Ik dacht het wel!

Uitspraak Raad van State

Over de hierboven beschreven zaak is onder zaaknummer 201007629/1/H3 en 201007629/2/H3 op 29 september 2010 uitspraak gedaan. De uitspraak komt er op neer dat de gemeente Amsterdam conform het terrassenbeleid alle belangen correct heeft afgewogen. Alle bezwaren zijn ongegrond verklaard.

Reactie Stadsdeel Centrum Amsterdam

Geheel onverwacht voor de bewoners als ook voor de betrokken horecaondernemers heeft het Stadsdeel Centrum zich uitgesproken voor vervanging van terrassen die zich op middenstukken van straten bevinden. Het stadsdeel wil de terrassen vervangen door verblijfsruimtes voor voetgangers, bankjes en tafels waar gerecreëerd kan worden. Onduidelijk is of de hierboven geschetste geluidproblematiek in de beslissing een rol heeft gespeeld. Het moge duidelijk zijn dat er door vervanging een akoestische verbetering optreedt met als gevolg dat er voor de omwonenden veel minder hinder zal optreden.

home...