PBL: Plafonds stoppen onbeheerste groei verkeerslawaai

Redactie, 1 augustus 2009

De introductie van geluidproductieplafonds voor snelwegen en spoorwegen leidt tot minder hinder maar kan wel veel duurder uitpakken dan de huidige regelgeving. Geluidproductieplafonds stellen een grens aan het verkeersgeluid op een vaste afstand van een stuk (spoor)weg en zijn daardoor relatief eenvoudig te handhaven, bijvoorbeeld door jaarlijks te toetsen. Dat blijkt uit de ex-ante-evaluatie “Herziening regelgeving verkeersgeluid snelwegen” van het Planbureau voor de Leefomgeving, die op 1 juli 2009 is verschenen.

Het kabinet zal het wetsvoorstel voor het nieuwe geluidhinderbeleid volgens het persbericht van het Planbureau na de zomer aan de Tweede Kamer sturen. Deze herziening is de grootste sinds de invoering van de Wet geluidhinder in 1987. Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft voor de voorlopige voorstellen een ex-ante-evaluatie uitgevoerd, maar alleen voor de snelwegen.  

Vragen

Vragen die het planbureau zich stelt zijn:

1. Wat zijn naar verwachting de positieve effecten van het beleid voor de vermindering van de geluidknelpunten langs de snelwegen en de geluidhinder van mensen die wonen binnen de invloedsfeer, in relatie tot de kosten van de te treffen geluidmaatregelen?
2. Kan het nieuwe beleid worden gezien als een verbetering? Werkt het beleid zoals beoogd en is de verhouding van kosten en baten gunstiger dan in het geval het beleid niet zou worden herzien? Deze laatste vraag richt zich op de nieuwe systematiek

Historie en huidige situatie

De hinder van verkeersgeluid in Nederland is de afgelopen 10-15 jaar niet noemenswaardig afgenomen, ondanks de relatief lange beleidstraditie, de uitgebreide wetgeving en de aanzienlijke budgetten voor geluidmaatregelen. Onderstaande figuur toont de ontwikkeling in de geluidhinder door wegverkeer sinds 1987.

Het rapport daarnaast laat zien dat het jaargemiddelde buitenniveau van het gecumuleerde verkeersgeluid bij driekwart van de woningen in Nederland hoger is dan de voorkeursgrenswaarde van 48 dB(A) Lden. Ongeveer twee procent van de woningen heeft te maken met een geluidbelasting boven 65 dB(A) Lden. Het verkeer op de gemeentelijke wegen levert het grootste aandeel aan zowel het aantal woningen boven de voorkeursgrenswaarde als hoogbelaste woningen.

In de analyses heeft het PBL gekeken naar de effectiviteit van GPP’s ten opzichte van de situatie dat de huidige regelingen voor handhaving zouden worden voortgezet.

Kosten nemen toe
De verwachte kosten van het voorgestelde, nieuwe beleid zijn in de periode tot 2020 waarschijnlijk circa 300 miljoen hoger dan de verwachte kosten van het huidige beleid in die periode. De bestaande regelgeving zal naar verwachting bijna 1 miljard euro vragen voor de uitvoering van de ‘nieuwe’ sanering en de handhaving van de geluidnormen bij reconstructies. Afhankelijk van de vastgelegde hogere waarden kunnen de kosten ongeveer 175 miljoen euro hoger of lager uitvallen. Het nieuwe beleid met handhaving van de GPP’s zal naar schatting ruim 1,3 miljard gaan kosten. Het betreft bijna 500 miljoen voor de uitvoering van de ‘nieuwe’ sanering en circa 800 miljoen voor de naleving van de GPP’s. Dit laatste bedrag is gebaseerd op maatregelen die de geluidbelasting verminderen tot minimaal 1.5 dB onder het plafond. Deze minimale reductie is nog een punt van onderhandeling voor de ministeries.

De kosten zijn echter nog enigszins onzeker. Zou het verkeer aanzienlijk stiller worden, dan zijn de extra kosten die nodig zijn om onder de gestelde geluidproductieplafonds te blijven nihil. Wanneer het geluid van verkeer echter fors toeneemt, bijvoorbeeld doordat auto’s bredere banden krijgen of het (vracht)verkeer in de nacht toeneemt, dan lopen de kosten van naleving op tot bijna 4 miljard euro. 

Effecten gunstig
Het nieuwe beleid brengt weliswaar hogere kosten met zich mee dan het huidige beleid, maar heeft ook een gunstiger effect op de totale geluidhinder. Tot 2020 daalt het aantal ernstig gehinderde mensen van 190.000 nu tot circa 150.000 mensen. Bij voortzetting van het huidige beleid zou dit aantal in 2020 naar verwachting uitkomen op circa 165.000. Hoe de effecten precies gaan uitpakken is nog niet te zeggen, aangezien er nog onduidelijkheid is over de praktische invoering van diverse regelingen.  

Stillere banden
De verhouding tussen kosten en opbrengsten van het nieuwe beleid verbetert aanzienlijk als het verkeer minder hard groeit of als de autobanden door Europees beleid stiller worden. De huidige Europese normen voor autobanden zijn nog niet erg dwingend. Als de normen worden aangescherpt kunnen de kosten van het nieuwe geluidbeleid circa 1 miljard lager uitvallen. Bovendien komt het aantal ernstig gehinderde mensen in 2020 dan zo’n 10-20% lager uit. Overigens is Nederland niet voor alle zogenoemde bronmaatregelen afhankelijk van Europa. Ook het verder ‘stiller’ maken van het wegdek, het slim toepassen van snelheidsmaatregelen en het beperken van nachtelijk verkeer helpen om kosten te beperken en geluidhinder terug te dringen.

Doelmatigheidsafweging

Het nieuwe geluidbeleid slaagt er in om zowel het aantal knelpunten aanzienlijk te reduceren als het aantal ernstig gehinderden met zo’n 10 tot 20 procent te doen afnemen. Dit dubbele effect wordt bereikt doordat in elke situatie waar geluidmaatregelen aan de orde zijn, de kosten ervan worden afgezet tegen de mate waarin meerdere mensen daar voordeel van zullen hebben. Deze doelmatigheidsafweging maakt het mogelijk het egalitaire perspectief te combineren met een utilitair perspectief.

De keerzijde hiervan is dat woningen met gelijke geluidbelastingen niet per definitie gelijk worden behandeld. De doelmatigheidsafweging houdt namelijk in dat specifieke, lokale omstandigheden een rol spelen voor het al dan niet treffen van maatregelen. Dit aspect is echter geen nieuwe kenmerk van het geluidbeleid. Soortgelijke criteria worden ook in de huidige regelgeving gebruikt. Echter PBL wijst erop dat nog onduidelijk is welke voorschriften en procedures gaan gelden voor de doelmatigheidsafweging. Uit dit onderzoek komt naar voren dat de uiteindelijke kosten en baten gevoelig zijn voor de wijze waarop de doelmatigheid uiteindelijk zal worden toegepast.

Bronnen:
Persbericht op website Pbl
Rapport Herziening regelgeving verkeersgeluid snelwegen - een ex-ante-evaluatie 

home...