Maatregelen tegen vogelsterfte schermen HSL-Zuid

Ministerie van Verkeer en Waterstaat, 28 juni 2004

In een brief aan de Tweede Kamer gaat minister Peijs in op de maatregelen tegen het doodvliegen van vogels tegen de transparante geluidsschermen langs de HSL-Zuid. De laatste maanden worden er met grote regelmaat dode vogels aangetroffen bij de geluidschermen van de HSL-Zuid in Noord-Brabant. Dit is een risico dat niet was voorzien. In januari 2004 verschenen hierover de eerste media berichten.

Door de Vogelbescherming Nederland, de Dierenbescherming, de Westbrabantse Vogelwerkgroep en de Brabantse Milieufederatie is op 17 juni 2004 een brief gestuurd, waarin voor 10 juli aanstaande duidelijkheid wordt gevraagd over de gekozen maatregelen en uiterlijk 1 september aanstaande een aanvang te maken met de werkzaamheden. In januari en februari 2004 zijn over dit onderwerp tevens vragen gesteld door het SP-kamerlid Krista van Velzen, die de minister schriftelijk heeft beantwoord (zie hier het artikel daarover in Geluidnieuws). Zij heeft daarbij aangegeven dat zij tijdelijke maatregelen heeft getroffen in de vorm van het aanbrengen van een zetmeelcoating en dat zij onderzoek laat uitvoeren naar maatregelen ter oplossing van dit probleem.

Inmiddels is de minister zover dat zij de problematiek, inclusief de voorgestane maatregelen, aan de Kamer kan voorleggen.

De feitelijke situatie.

Er zijn de afgelopen periode tellingen gedaan door zowel de HSL-Zuid project directie als door vogelbeschermers. Deze tellingen wijzen op een serieus probleem. Het aantal getelde dode vogels tot en met eind mei 2004 is circa 500. Daaronder bevindt zich een aantal bijzondere soorten. Hierbij moet bovendien worden bedacht dat een groot deel (80 tot 90%) van de dode vogels niet wordt teruggevonden. Deze worden opgegeten door roofdieren of vliegen eerst gewond verder.

Krachtens de flora- en faunawet heb ik een zorgplicht voor alle vogels. De Landsadvocaat heeft geadviseerd over de reikwijdte van deze zorgplicht. Hij concludeert dat het aannemelijk is dat de Staat, op basis van de zogenaamde”zorgplichtbepaling” uit de Flora- en Faunawet, door de rechter verplicht kan worden om maatregelen te nemen teneinde de schadelijke gevolgen van de transparante geluidsschermen te voorkomen.

De minister heeft daarom onderzoek laten doen naar de mogelijke maatregelen. De volgende maatregelen zijn onderzocht op effectiviteit, welstand en kosten:

  1. Het aanbrengen van een strepenpatroon;
  2. Dichte (niet transparante) geluidsschermen;
  3. Het aanbrengen van gaas en of netten op de schermen;
  4. Het aanbrengen van beplanting;
  5. Schermen vuil laten worden door opspattend vuil, regenwater en/of het aanbrengen van graffiti;

Hiervan is een beoordeling gemaakt. De hoofdconclusies zijn de volgende:

Gelet op het bovenstaande lijkt daarom het aanbrengen van strepen de beste oplossing. De supervisor van de Welstandscommissie HSL-Zuid is geraadpleegd over de te treffen maatregelen. Het aanbrengen van een streeppatroon stuit niet op bezwaren van zijn kant, ook niet als de strepen minder transparant zouden worden. Bij de reeds geplaatste schermen is het mogelijk dat er nog een overleg met de gemeente moet plaatsvinden over de aanpassing aan het geluidsscherm. Daar het een (wettelijke) functionele eis betreft, is er maar een kleine kans dat lokale welstandscommissies hier problemen mee hebben.

Vervolgens is onderzocht of overal direct maatregelen moeten worden getroffen. Met het oog op een doelmatig gebruik van middelen staat de minister de volgende fasering voor:

  1. voor de schermen die nog gefabriceerd moeten worden, wordt een scherm met een strepenpatroon besteld. Dit betreft zo’n 50% van de in totaal te plaatsen schermen; Infraspeed die het grootste aandeel hierin heeft, heeft aangegeven voornemens te zijn om rond juli/augustus de schermen te bestellen;
  2. ten aanzien van de schermen die er al staan of reeds gefabriceerd zijn, wordt bij de verwachte knelpunten (zo’n 35% van het totaal) op korte termijn een strepenpatroon aangebracht. Aangezien het enige tijd kan duren voordat daadwerkelijk wordt begonnen (zo zal er onder meer overeenstemming met de aannemers moeten komen over de prijs), zullen indien de maatregelen niet tijdig kunnen worden uitgevoerd, provisorische, tijdelijke maatregelen worden genomen teneinde de transparantie gedurende een paar maanden te verminderen.
  3. ten aanzien van de reeds geplaatste schermen waar geen knelpunt wordt voorzien (ca 15% van het totaal, met name bij stedelijke gebieden), zal worden ingegrepen zodra zich daar alsnog problemen gaan voordoen.

De kosten voor de stappen a. en b. bedragen in totaal ca. € 11-18 mln. Indien fase 3 alsnog in haar geheel in de toekomst zou moeten worden uitgevoerd, hetgeen de minister niet verwacht, komt hier ca. € 2-5 mln bij. De onzekerheid in de kosten zit met name in de vraag of het technisch en vanuit milieuoptiek mogelijk is ter plaatse een strepenpatroon aan te brengen. Het in situ aanbrengen is naar verwachting aanzienlijk goedkoper dan de situatie waarbij de schermen eerst moeten worden verwijderd en in de fabriek moeten worden behandeld. Ik verwacht dat het aanbrengen ter plaatse inderdaad mogelijk zal zijn.

In de prognose voor de risicoreservering, gebaseerd op de situatie per 31 december 2003, zoals ik u bij VGR 14 van de HSL heb doen toekomen, was dit risico en de kosten hiervan nog niet voorzien. In de € 90 mln aan aangevraagde extra verplichtingenruimte voor 2004, waarvoor op uw verzoek een gedetailleerd overzicht is aangeleverd, was dus het aangaan van de verplichting ten aanzien van de strepen nog niet meegenomen. De behoefte aan extra verplichtingenkrediet uit de risicoreservering voor 2004 is derhalve met € 11-18 mln toegenomen.

Bron: ministerie van V&W, www.minvenw.nl

home...