Atelier in Brussel over geluidscartografie

Hans Veldman, Gemeente Apeldoorn, 28 oktober 2001

Een atelier en de richtlijn

Op 25 en 26 oktober j.l. is in Brussel een Atelier gehouden met als thema: "De toepassing van de richtlijn inzake de evaluatie en de beheersing van omgevingslawaai. Welke inzet op plaatselijk vlak?".

Voor de duidelijkheid: met de richtlijn wordt bedoeld de ontwerprichtlijn 2000/0194 van de EU aangaande omgevingslawaai, en een atelier is goed Belgisch voor een workshop.

Organisatie en onderwerpen

De organisatie van het atelier was in handen van het Brussels Instituut voor Milieubeheer BIM-IBGE. Dit instituut heeft met behulp van LIFE-subsidie van de EU de akoestische situatie van het stadsgewest Brussel in kaart laten brengen. Om ervaringen uit te wisselen is door het BIM een atelier over geluidscartografie georganiseerd waar, aldus de uitnodiging, vier onderwerpen aan de orde zouden komen:

• geluidscartografie als diagnose-instrument;
• conflictkaarten en evaluatiemethodes van de blootstelling van bewoners aan geluid;
• de acties die op basis van de kaarten kunnen worden gevoerd;
• geluidscartografie als informatie- en sensibiliseringsinstrument.

De thema's zouden technisch en beleidsmatig worden benaderd, "met inbegrip van de financiële steunmaatregelen en van de eventuele andere werkmiddelen die de Europese Unie ter beschikking van de lokale besturen zou kunnen stellen."

Apeldoorn, 2000-2001

Allemaal erg interessant voor een gemeente die ter voorbereiding van MIG, én uiteraard bovengenoemde EU-richtlijn, al enige tijd bezig is alle mogelijk relevante akoestische gegevens digitaal te verzamelen, met de bedoeling die op het juiste moment, met de juiste programmatuur en de juiste middelen in een soort trechter te gooien om mooie geluidkaarten te krijgen. Dus, op naar Brussel.

Brussel, 25 en 26 oktober 2001

Nabij het EU-bolwerk aan het Robert Schumanplein kwamen ca. 80 deelnemers uit 13 landen bijeen. Van de belangstellenden kwamen er drie uit Nederland.

Elk van de bovengenoemde onderwerpen werd ingeleid door een aantal sprekers uit het panel, die met dat onderwerp al een bepaalde expertise hadden opgebouwd. In totaal zijn er ruim 20 sprekers aan het woord geweest. Na de inleidingen was er, helaas vrij beperkt, ruimte voor discussie. De meeste inhoudelijke discussie vond plaats tijdens pauze en lunch.

Uiteraard gaat het te ver alles hier samen te vatten. Hiervoor verwijs ik graag naar de website van het BIM (http://www.ibgebim.be) waar, zo is mij verzekerd, zo spoedig mogelijk een verslag van deze dagen zal worden opgenomen.

Toch geef ik hieronder alvast enkele punten aan die mij zijn bijgebleven na de lezingen, discussies en het doorbladeren van de lijvige reader. Het zijn vaak ook dingen die "geroepen" zijn; ik sta niet in voor de juistheid en het hoeft evenmin overeen te komen met mijn persoonlijke mening.

Hoewel wat mij betreft de technische aspecten wat meer aandacht hadden mogen hebben, vond ik deze dagen zeer inspirerend. Ik ben gesterkt in mijn opvatting dat geluidscartografie niet alleen een aardig hulpmiddel, maar meer een onmisbare voorwaarde is om in samenspraak met burgers en bestuurders lokaal geluidbeleid te kunnen ontwikkelen.

• van Finland tot Portugal, en van Engeland tot Tsjechië, worden al jaren geluidkaarten gemaakt. Ieder doet dat vaak met eigen reken- (maar ook meet-)methoden. In conflictkaarten worden eigen grenswaarden, dosis-effectrelaties etc. gehanteerd. Harmonisatie is nog ver te zoeken;
• ieder worstelt met het verkrijgen van goede invoergegevens. Dit is vaak het grootste deel van het werk. In Spanje/Italië worden vaak kaarten gemaakt op basis van metingen, omdat er geen gegevens van b.v. verkeersintensiteiten beschikbaar zijn;
• Valencia heeft een geluidkaart gebaseerd op 484 meetpunten;
• in Tsjechië worden al 25 jaar geluidkaarten gemaakt;
• alom werd erkend dat veel aandacht nodig is voor de presentatie van de rekenuitkomsten; veel burgers en bestuurders kunnen niet goed "kaart lezen". Op kaarten duidelijk herkenbare gebouwen en landmarks aangeven. 20 % van de bevolking is kleurenblind, dus een kaart met ingekleurde contouren is niet voor iedereen leesbaar;
• PR: burgers er op wijzen dat ze niet alleen slachtoffer zijn van lawaai, maar dat zelf, als b.v. automobilist, ook veroorzaken. Tevens goede voorlichting nodig over aanschaf stille apparatuur;
• naast geluidkaarten (met huidige of toekomstige geluidsbelasting) zijn conflictkaarten (met overschrijding van de, gebiedsgerichte, grenswaarde) zeer belangrijk Op basis hiervan is prioriteit van noodzakelijke maatregelen vast te stellen;
• op geluidkaarten naast geluidscontouren ook een lijn met de grenswaarde of ambitiewaarde aangeven;
• naast geluidsbelasting op meest geluidsbelaste gevel wordt geluidsbelasting op geluidluwe gevel (en in tuin/balkon) zeker zo belangrijk gevonden;
• kosten van maken geluidkaart en conflictkaarten bedragen volgens een EU-commissie 0,33 - 1,16 Euro per inwoner. Een Portugese vertegenwoordiger noemde, indien eenmaal de goede invoergegevens beschikbaar zijn, een bedrag van 0,5 Euro. Ik begreep overigens dat er tijdens Internoise weer heel andere bedragen werden genoemd... ;
• in Zwitserland zijn websites met geluidkaarten beschikbaar voor burgers;
• modeluitkomsten moeten gevalideerd worden met alternatieve rekenmethoden of metingen;
• consequent goed onderhouden van wegen kan 5 dB schelen;
• in Frankrijk is onderzoek verricht naar de beleving van geluidbeperkende maatregelen zoals gevelisolatie, stil asfalt en verkeersmaatregelen, met soms zeer verrassende resultaten (10 dB reductie, maar geen verbetering in de hinderbeleving);
• in Kopenhagen zijn in verband met de bepaling van onroerendgoedbelasting uitgebreide gegevens van alle gebouwen beschikbaar. Niet alleen de x- en y-coördinaten en aantal inwoners per gebouw (wat in Nederland vaak ook wel bekend is) maar ook het inkomen van de bewoner, het aantal kamers en welke kamer aan welke gevel en op welke verdieping ligt. Hiermee is gedetailleerd berekend hoeveel mensen in de dag- (in woonkamers), avond- en nachtperiode (in de slaapkamers) geluidhinder van wegverkeer ondervinden. Bij concentratie van verkeer op hoofdwegen is gebleken dat m.n. mensen met lage inkomens, die daar kennelijk vooral wonen, de dupe van zijn van deze maatregel;
• Denemarken overweegt om belasting te heffen op autobanden die veel geluid maken (stille banden, die overigens allang beschikbaar zijn, zijn uiteraard zeer effectieve bronmaatregelen);
• de stad Utrecht is omgeven door rijkswegen die het akoestische klimaat in de hele stad beïnvloeden. Hierdoor kunnen lokale maatregelen soms per saldo maar beperkt effect hebben;
• specifieke aandachtspunten in de winter in Finland: extra overdrachtsdemping t.g.v. sneeuw en anderzijds extra geluidsproductie door auto's met spijkerbanden. Door goede warmte-isolatie zijn woningen vaak ook goed tegen geluid geïsoleerd (gaat uiteraard niet altijd op);
• specifieke aandachtspunten in Granada: door gunstig klimaat wordt veel buiten geleefd. Horeca en mensen die tot 's avonds laat op straat zijn kunnen veel overlast veroorzaken. Zelfde geldt voor aldaar veel voorkomende airco's, veelvuldig claxongebruik en de vele brommers en scooters. E.e.a. vaak versterkt door smalle straatprofielen. Strenge controle op uitlaten, airco's en alarmsirenes hebben flinke vermindering van overlast opgeleverd;
• bezint eer gij begint, maar begin in ieder geval zo snel mogelijk met verzamelen/actualiseren van de benodigde gegevens!

home...