Stille elektrische auto's gevaarlijk?

Pleidooi voor rekenen en trainen

Prof. dr. Joost Smiers, januari 2010

Een klein berichtje dat je makkelijk over het hoofd ziet. De Europese Commissaris van Industrie, Günter Verheugen, wil dat elektrische auto’s lawaai gaan maken. Eerbiedig buigen we ons hoofd voor zijn argument: omdat hybride voertuigen zich geluidloos voortbewegen worden ze niet opgemerkt en gebeuren er ongelukken.


Lawaaihybride

Dat willen we natuurlijk niet. Dus lijkt het de logische oplossing om deze nieuwe automobielen van een vorm van geluid te voorzien. Dat is het paard achter de wagen spannen. We leven in een wereld waarin we omringd worden door een overdaad aan allerlei soorten lawaai. Om iets te noemen: knetterende motoren, niet aflatende en onbestelde en ongewenste muziek, op straat luid gillende bezoekers van cafés en andere passanten, en grasmachines, fabrieken en vliegtuigen die een fors deuntje meezingen. Nu ligt er een kans voor het oprapen om een belangrijke bron van overlast uit de circulatie te halen, en dan doet de Commissaris alsof hij oostindisch doof is. Maar, is dat nodig?

Macho argument

Precies op dit moment in de geschiedenis kan een absurde fout van een eeuw geleden hersteld worden. Laten we in gedachte teruggaan naar het einde van de negentiende, begin twintigste eeuw. De auto was volop in ontwikkeling, maar het was nog geen uitgemaakte zaak hoe die voortgedreven zou worden. Er waren twee mogelijkheden: elektrisch was een serieuze optie, maar het werd uiteindelijk de benzinemotor. Het is te gek voor woorden. Wat was een van de argumenten in die keuze? De benzinemotor had een mannelijk uitstraling: hij maakte lawaai, en als er onder de motorkap iets gedaan moest worden leverde dat vuile handen op waar je als echte man mee voor de dag kon komen.

De macho’s van die tijd hebben ons opgezadeld met een beslissing die tamelijk absurd is, én die ons duur is komen te staan. Ga maar na, al die miljoenen mensen die in de wijde omtrek van wegen wonen, of in bossen wandelen, en die non-stop lastig gevallen worden door een penetrante wolk van gezoem, soms hard, soms wat op de achtergrond, maar altijd aanwezig. Het is niet moeilijk om je voor te stellen hoe fnuikend het is om nooit een moment van stilte te hebben, geen ogenblik van rust. Natuurlijk, je leert ermee te leven. Wat kan je anders? Maar toch, het raakt het je gemoed.

Gezondheid

Ondertussen weten we dat het roken van sigaretten, en ook het ongewild meeroken daarvan, gevaarlijk is voor de gezondheid. Wat veel minder bekend is, is dat lawaai dat je niet wenst minstens zo veel problemen voor de gezondheid oplevert, als het niet meer is. In de vakliteratuur worden als effecten onder meer genoemd: slaapstoornissen, hartritmestoringen, ongunstige werking op de bloedvaten, geďrriteerdheid, ruziezoekerigheid, gebrek aan concentratie, verminderde prestaties, stress, hoofdpijn, depressies, vermindering van eetlust, vermoeidheid, nervositeit, angst, vermindering van seksuele gevoelens.

Uiteraard, heeft niet iedereen, in elke fase van zijn of haar leven, daar last van, en zeker niet tegelijkertijd, of alleen maar ergens vagelijk aanwezig, en ook niet elke bron van lawaai stoort. Dit neemt niet weg dat ongewenst geluid voor enkele tientallen procenten van onze bevolkingen een meer of minder zware psychische en/of fysieke belasting vormt. Dat is een percentage om van te schrikken. Omdat lawaai nooit als probleem serieus genomen is, heerst er een groot taboe op om erover te praten. Moet je in de supermarkt naar de filiaalchef toestappen om te melden dat je last hebt van de achtergrondmuziek? Je weet het antwoord al dat jij de uitzondering bent, maar zeer waarschijnlijk is dat niet zo.

Als we ondertussen voldoende weten, of kunnen weten, over de gevaren voor de gezondheid van ongewenst geluid, is het dan verstandig om de elektrische auto lawaaierig te maken terwijl het, technisch gesproken, helemaal niet nodig is? De vraag stellen is haar beantwoorden. Uiteraard niet. Wat een opluchting zou het zijn voor miljoenen mensen als het verkeerslawaai hun leven niet meer teistert, en de ramen niet meer dichtgehouden moeten worden omdat het anders geen leven is?

Rekenen en trainen

Laten we aannemen dat eurocommissaris Günter Verheugen geen macho is en het geronk van de motor mannelijk vindt en het daarom wil houden. Waarschijnlijk is hij een goed mens die ons niet onder een auto wil zien lopen. Moeten we vanwege het “hogere” goed van de verkeersveiligheid en het voorkomen van ongewenste slachtoffers dan toch niet een lawaaierige auto accepteren? Daar zijn drie antwoorden op te geven. Het eerste is een wat kille berekening. Over hoeveel slachtoffers – doden en gewonden – spreken we als de geluidloze auto iemand onderste boven rijdt? Enkele tientallen, zeg honderd in heel Europa. Dat is aanmerkelijk veel en veel minder dan de miljoenen mensen die dagelijks, in enigerlei vorm, gespannen raken van het lawaai van auto’s. Het tweede antwoord is training: gewen mensen eraan dat er een voertuig aan kan komen, ook als het geen geluid maakt. En als derde, fietsers maken geen geluid, toch botsen we als voetgangers daar niet regelmatig tegenop.

Lesje Europa

Nu even een klein lesje Europa. Zonder dat we er echt erg in hebben wordt er een Richtlijn – dat is een wet – aangenomen, in dit geval over het verplicht lawaaierig maken van de elektrische auto. Vervolgens moeten de Lidstaten van de Europese Unie die Richtlijn verankeren in hun eigen wetgeving en moeten autofabrikanten geluid toevoegen aan hun elektrische voertuigen. Dan is er nauwelijks meer een weg terug: de auto blijft lawaai maken, net als de afgelopen eeuw. Hier is het spreekwoord wel erg van toepassing: voorkomen is beter dan genezen.

Prof. dr. Joost Smiers is mede-auteur van Adieu auteursrecht en vaarwel culturele conglomeraten. Hij bereidt een publicatie voor over zwerflawaai.

Bron: NRC Handelsblad, overgenomen met toestemming van de auteur

home...